Openingswoord expositie Tandheelkunde Radboudumc Nijmegen

Mieke Koenen exposeert van 24 november tot 13 januari in het gebouw voor Tandheelkunde van het Radboudumc, Philips van Leydenlaan 25 6525 EX Nijmegen.

Bloot gegeven
Opening 24 november 17.30 uur door Maarten de Vletter

 

Beste mensen
Hartelijk welkom op deze opening van de expositie van Mieke Koenen in het gebouw voor Tandheelkunde. Mieke heeft aan mij gevraagd een openingswoord te spreken en dat doe ik als trouwe fan van haar werk, al 19 jaar, natuurlijk maar al te graag.

Bloot gegeven heet de expositie.
En u heeft het vast al gezien, bloot is het zeker. Dat is bij Mieke al haar hele kunstenaarsleven zo. Ze schildert mensen in hun blootje. Geen ideale lijven, maar gewone mensen, met alles wat er bij gewone mensen te zien is: het lubbert hier en daar, er hangt wel eens wat, net als bij ons allemaal. Daarmee laat ze ons een mensbeeld zien dat we kunnen herkennen en dat een verademing is vergeleken bij de oversekste lijven waarmee we overal om de oren worden geslagen. Bij Mieke is er alleen de kwetsbare schoonheid van het alledaagse. Dat alleen al maakt haar werk de moeite waard. Maar er is meer.

Er is iets merkwaardigs aan de hand met dat bloot. Mieke schildert maar door met haar blootjes maar de manier waarop er naar gekeken wordt verandert steeds.

Toen zij begon met schilderen, tijdens haar opleiding op Tehatex, de lerarenopleiding die een kunstacademie wilde zijn, was het schilderen van naakt een daad van verzet: ook in het begin van de jaren tachtig moest alles abstract zijn, het figuratieve was zo ongeveer verboden en zeker het klassiekste van de klassieke schilderkunstige themas: Naakt, was taboe. Mieke verzette zich daartegen, ze had niets met abstractie en hield van het pure, het zuivere, van het tekenen van echte mensen. Dat was toen een daad van verzet!

Het onschuldige bloot van Mieke sloot ook erg goed aan bij de bevrijding van de benepen gevoelens die de vijftiger en zestiger jaren hadden gekenmerkt. Het bloot schilderen was toen ook een daad van bevrijding! Iets wat aansloot bij de feministische tijdgeest, een bevrijding van knellende, preutse banden.

Niet dat Mieke daar nou zo bewust mee bezig was, zij schilderde gewoon wat ze schilderend te vertellen had.
Eén van de schilderijen die dat opleverde is bijvoorbeeld het schilderij hier links: een vrolijke vrije vrouw die daadkrachtig het leven tegemoet stapt.

De laatste tijd draait die associatie met bevrijding helemaal om. Naakt is verdacht geworden. We mogen geen blote tiet meer zien en schaamhaar natuurlijk al helemaal niet. Dat is tegenwoordig weer onfatsoenlijk. Hoe tegenstrijdig ook met de stortvloed aan porno op het internet en de onverminderde sexualisering van het lichaam in de reclame industrie: bloot is verdacht. We hebben het 'de Nieuwe Preutsheid' genoemd. Waar Mieke tien jaar geleden nog mocht hangen in een gerenommeerd notariskantoor dat ook steevast na een expositie een paar schilderijen aan de collectie toevoegde, kan dat nu absoluut niet meer.

Het hoogtepunt kwam tijdens de expositie 'meisjes van 50 plus' in het Augustinum vijf jaar geleden. Mieke had het schilderij hier ingestuurd: 'Verlorene Jugend'. Een van de meest indringende beelden van de expositie. Een van de gebruikers van het gebouw plakte er een vuilniszak overheen, dit ging beslist te ver!

Dit heeft onder andere ook het kleine schilderijtje opgeleverd hier recht voor ons: een lieve blote vrouw die zit voor een tekst in alle talen van de wereld: "Wie is er bang voor dit naakt?"

Wat er ook van gevonden wordt, Mieke schildert vrolijk verder aan haar oeuvre van liefdevol blootgeven van mensen zoals ze die om zich heen ziet.

De laatste tijd maakt dat werk een verrassende ontwikkeling door. De reeks schilderijen hier rechts laat dat goed zien. Het blijven blote mensen, maar ze vallen min of meer uit elkaar. Niets zit nog op z'n plek, alles is uit verhouding en de vreemdste kleuren spatten van het doek.
Toch blijven het sterke beelden, echte mensen. De serie heet 'De Wereld in Verwarring'. Kennelijk verbeeldt Koenen hier, op haar manier, haar kijk op onze moderne, versplinterde wereld, waar geen eenheid meer te vinden is, geen centrum waar we met z'n allen omheen kunnen gaan staan.

Maar de beelden blijven sterk en betekenisvol, al zijn ze bijna uitelkaar gevallen, toch blijven het echte mensen, met een bevrijdende humor geportretteerd.
Koenen is kennelijk toch een optimist, die de versplintering van onze wereld met enig vertrouwen tegemoet ziet, in elk geval met mededogen.

Beste mensen, ik heb er wat over gezegd, maar het belangrijkste is dat u kijkt en zelf gaat zien wat er zo intrigerend is aan Miekes werk. Graag verklaar ik deze expositie voor geopend! Dank u wel!